زهره الهیان عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری فارس، درباره تغییر در ساختار دستگاه دیپلماسی در دولت یازدهم با بیان اینکه چارچوبهای سیاست خارجی نظام را مقام معظم رهبری تعیین میکنند، گفت: براساس آنچه در قانون اساسی بر آن تأکید شده تعیین خط مشی نظام در عرصه سیاست خارجی برعهده رهبری گذاشته شده، اما این نافی ضرورت ایجاد تحول در وزارت امور خارجه نیست.
الهیان افزود: اگر تحول در ساختار وزارت امور خارجه و به روزآوری این ساختار بر اساس ضرورتهای بینالمللی مدنظر است، این تحول در راستای خطمشی کلی نظام و دیدگاه رهبری ضرورت دارد و با توجه به تحولات عرصه بینالملل و نیازها و ضرورتها در این عرصه، دستگاه دیپلماسی نیازمند تغییر و تحولات است.
این نماینده سابق مردم تهران در مجلس با بیان اینکه ممکن است عزل و نصبهایی صورت گیرد که بر اساس تغییر نگاه رئیس جمهور و وزیر خارجه خواهد بود، خاطرنشان کرد: دستگاه سیاست خارجی باید مستقل از رویکرد گروهها و احزاب سیاسی داخلی عمل کند و عملکردی فراجناحی داشته باشد. همانطور که در اساسنامه وزارت خارجه نیز آمده که وابستگی به گروهها و احزاب سیاسی داخلی برای کارکنان این وزارتخانه ممنوع است.
* پرهیز از تسویه حساب سیاسی
این کارشناس مسائل بینالملل معتقد است که تغییرات در دولت آینده نباید بر اساس نگاههای حزبی و سیاسی صورت گیرد و افراد مستقل از نگاه سیاسی خود و تعلقات به جریانات سیاسی تصمیم بگیرند.
وی تصریح کرد: نباید با افراد به خصوص در سطح مدیریتهای کلان و سفرا معامله یا تسویه حساب سیاسی صورت گیرد و آنچه باید مدنظر باشد و آقای روحانی در صحبتها و مناظراتش بر آن تاکید داشت اینکه همه ظرفیتهای موجود در دستگاه دیپلماسی به کار گرفته شود و سلایق و دیدگاههای مختلف مانعی برای به کارگیری افراد بر اساس تخصص و تجربه آنها نباشد و ملاک، اصل شایستهسالاری باشد.
نماینده سابق مجلس عنوان کرد: برای انتصاب افراد در مدیریتهای کلان، معاونتها و سفرا بایستی تجربه، تخصص و روحیات انقلابی مدنظر باشد تا مدیریت کلان در وزارت خارجه به خوبی در چارچوب وظیفه خود حرکت کرده و از آفت حرکتهای حزبی و سلایق سیاسی به دور باشد.
*تعامل عزتمدار با کشورهای همسایه و منطقه
الهیان در تشریح اولویتهای سیاست خارجی دولت یازدهم با بیان اینکه تعامل با کشورهای همسایه سیاستی است که در همه دولتها باید دنبال شود، گفت: برقراری روابط دوستانه و تعامل عزتمدار با کشورهای همسایه و منطقه از ضرورتهایی است که در دولت آینده باید به آن پرداخته شود.
وی ایجاد اعتمادسازی و پرهیز از تنش را در شرایطی که در منطقه شاهد تحولات جدی هستیم یکی از ضرورتها برشمرد و خاطرنشان کرد: باید به تعاملات اقتصادی، تبادلات تجاری و تعاملات علمی، فرهنگی و گردشگری با کشورهای همسایه در کنار تقویت روابط سیاسی توجه شود. ما در شرایط تحریم نیاز جدی داریم که دستگاه دیپلماسی توجه ویژه به تقویت دیپلماسی اقتصادی در تعامل با کشورهای منطقه داشته باشد.
به گفته این کارشناس افزایش تعاملات تجاری و اقتصادی با کشورهای همسایه یکی از بهترین راهکارها برای دور زدن تحریمهای فزاینده است و میتواند تحریمهای غرب را ناکارآمد کند.
این عضو سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس با ذکر این نکته که رژیم صهیونیستی و غرب همواره به دنبال ایجاد نوعی بیاعتمادی بین کشورهای همسایه و ایران بودهاند، اظهار داشت: این امر به نفع آمریکا و رژیم صهیونیستی است و اعتمادسازی و جلوگیری از ایجاد تنش بین کشورهای منطقه و همسایه، یک ضرورت جدی میباشد .
این کارشناس مسائل بینالملل درباره نگاه به شرق دولت نهم و دهم و ادامه این سیاست در دولت یازدهم با ذکر این نکته که سیاست جمهوری اسلامی افزایش تعاملات عزتمدار با سایر کشورهاست، اظهار داشت: در این راستا کشورهای آسیایی ظرفیتهای خوبی دارند و برقراری تعامل اگر در جهت توسعه روابط حسنه و تعامل عزتمدار باشد، میتواند مدنظر قرار گرفته و از اولویتها باشد.
وی ادامه داد: علاوه بر تعاملات سیاسی، تعاملات در سایر زمینهها از جمله در عرصههای اقتصادی، علمی و فناوری نیز باید مدنظر قرار گرفته و در این جهت هر کشوری که رویکرد مثبت و ظرفیتهای مناسب داشته باشد میتواند در اولویتهای جمهوری اسلامی برای گسترش روابط قرار گیرد.
* کشورهای اروپایی تحت تأثیر صهیونیسم بینالملل عمل کردند
الهیان در خصوص روابط با اروپا با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران باید تعاملات خود را بر اساس 3 اصل عزت و حکمت و مصلحت گسترش دهد و کشورهای غربی از این امر مستثنی نیستند، عنوان کرد: متاسفانه شاهدیم کشورهای اروپایی به خصوص انگلستان تحت تاثیر صهیونیسم بینالملل عمل کرده و تکبر و سلطهگری در سیاستهای آنها در سالهای گذشته مشهود میباشد.
*بی اعتمادی ملت ایران به سیاستهای لندن
این نماینده سابق مجلس با ذکر این نکته که متاسفانه انگلستان هم از این جهت سابقه خوبی را نداشته و مردم ایران به سیاستهای این کشور اعتماد ندارند و این بی اعتمادی ریشه تاریخی دارد، اظهار داشت: شاهد بودید در وقایع بعد از انتخابات 88 سفارت انگلستان نقش جدی در جهت ایجاد فتنه داشت و بیبیسی فارسی به عنوان بنگاه سخنپراکنی و اتاق عملیات روانی علیه جمهوری اسلامی اقدام میکرد و شاهد دخالتهای سفارت انگلستان در تجمعات خیابانی و همچنین اظهارات مداخله جویانه سفیر انگلستان در امور داخلی ایران نیز بودیم.
وی ادامه داد: با توجه به این رویکرد انگلیسیها، رابطه با لندن محلی از اعراب ندارد و تنها راه بازگشایی سفارت انگلستان و ایجاد ارتباط مجدد تغییر نگاه دولتمردان انگلستان و رویکرد آنها نسبت به ملت ایران است و اینکه از سیاستهای استکباری دست بردارند و رویکرد خود را نسبت به ملت ایران تغییر داده و حقوق ملت ایران را به رسمیت بشناسند و تنها در این صورت است که امکان برقراری مجدد روابط وجود دارد.
*آیا از ظرفیتهای جنبش عدم تعهد استفاده شد؟
این عضو سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس در پاسخ به این سؤال که آیا در یک سال گذشته از ظرفیتهای ریاست ایران بر جنبش عدم تعهد درست استفاده شد؟ با اشاره به ظرفیت عظیم این جنبش در عرصه بینالملل با داشتن 120 عضو، عنوان کرد: قاعدتا این ظرفیت میتواند در عرصه جهانی و نظام بینالملل یک فرصت بیبدیل باشد که امروز در اختیار جمهوری اسلامی قرار گرفته و کشورمان امروز پرچمدار این جنبش است و میتواند از طریق ارائه طرحهای مبتکرانه ظرفیتهای کشورهای عدم تعهد در مقابل نظام سلطه و صهیونیسم بینالملل را به کار گیرد.
وی ادامه داد: دفاع از حقانیت ایران و ملتهای مظلوم میتواند از کارکردهای این ظرفیت باشد. دولت آینده باید برنامهریزی جامعی در جهت استفاده از این ظرفیت انجام دهد و در رابطه با موضوعاتی چون مبارزه با تروریسم و حق دستیابی به فناوری صلحآمیز هستهای برای همه ملتها و محکوم کردن رژیم صهیونیستی و دفاع از ملت فلسطین و موضوعات دیگری از جمله حفظ بشر و تنوع فرهنگی و تقویت تعاملات اقتصادی بین کشورهای عدم تعهد ابتکار عمل را در دست بگیرد و با ظرفیت سازی و تحقق طرحها، جنبش را فعال کند.
به گفته الهیان توجه به ظرفیتهای عدم تعهد میتواند راهکاری باشد برای منزوی کردن رژیم صهیونیستی و تحریم کالاهای اسرائیلی که این امر میتواند در عرصه سیاسی و اقتصادی برد بسیار خوبی داشته باشد.
این کارشناس گفت: در این راستا برنامهریزی دولت آینده در داشتن نگاه تخصصی و کارشناسی به ظرفیت جنبش و استفاده از افراد باتجربه در دبیرخانه آن میتواند کمک کند تا از ظرفیت این سازمان هر چه بیشتر استفاده کنیم.
*پرهیز از انفعال در مذاکرات با 1+5
وی در موضوع هستهای نیز معتقد است که باید از انفعال در مذاکرات با 1+5 پرهیز شود و افزود: افکار عمومی ملت ایران از دولت آینده انتظار دارند که عزم جدی ملت در دفاع از حقوق هستهای تداوم یابد و دولت آینده نباید انفعال و عقبگرد در مقابل فشار غرب داشته باشد و این امر به هیچوجه از سوی ملت ایران و رهبری پذیرفته شده نیست.
این عضو سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس اضافه کرد: همانطور که آقای روحانی نیز عنوان کرد شرایط امروز مثل سالهای گذشته نیست و ما به عنوان یک کشور هستهای شناخته شدهایم و بر غنیسازی اورانیوم در جهت مصارف صلحآمیز تأکید داریم و ضرورت دارد دولت آینده توجه ویژهای به دفاع از حق توسعه و فناوری صلحآمیز هستهای برای ملت ایران داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: در این راستا استمرار مذاکرات با 1+5 ضرورت دارد؛ ولی رویکرد باید در جهت تعامل عزتمدار و ایجاد فضای اعتمادساز باشد.
الهیان یادآور شد: البته مذاکرات نباید در فضای فشار، تهدید و تحریم پیش برده شود. رویکرد جمهوری اسلامی در این زمینه تعیینکننده است. دولت آینده نباید به غرب اجازه دهد با این رویکرد (فشار و تحریم) وارد مذاکرات شود و مذاکرات باید براساس تعامل عزتمدار انجام گیرد.
به گفته وی اجماع داخلی کنونی در تأکید بر استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای میتواند پشتوانه خوبی برای دولت آینده در دفاع از این حق باشد.
نماینده سابق مردم تهران در مجلس خاطرنشان کرد: امروز مجلس و نمایندگان ملت بر ادامه غنیسازی تأکید دارند و مولفه اقتدار در مذاکرات هستهای ظرفیت مهمی برای دولت آینده است که در مذاکرات آتی به پشتوانه ملت و با اقتدار به بحث هستهای ورود داشته باشد.
*مذاکره با زبان زور بی معناست
این کارشناس مسائل بینالملل در خصوص رابطه تهران و واشنگتن با بیان اینکه در این باره تعیین خط مشی نظام در سیاست خارجی بر اساس تصمیم رهبری است و هر اقدامی باید هماهنگ با نظر ایشان باشد، گفت: آنچه مردم ایران از دولت آینده انتظار دارند این است که راهکار مقاومت و پرهیز از خط سازش با نظام سلطه را در دستور کار قرار دهد. در مورد رابطه با آمریکا تا زمانی که رویکرد این کشور براساس تهدید و استفاده از تحریمهای فزاینده به عنوان اهرم فشار علیه ملت ایران است، مذاکره و رابطه در این شرایط با زبان زورگویی معنایی ندارد.
وی اضافه کرد: در شرایط حاضر شاهدیم آمریکا علاوه بر تحریمها در عرصه بینالمللی تحریمهای یکجانبهای را علیه ملت ایران روا میدارد و این تحریمهای یکجانبه مستقیما حقوق ملت را مورد هدف قرار داده است. تحریمهای دارویی، تجهیزات پزشکی، قطعات هواپیما و ... مستقیما حقوق ملت ایران را هدف قرار داده و با این شرایط مردم ایران نگاه خوبی نسبت به رابطه با آمریکا ندارند و این باعث میشود دولت آینده فعالیتهای خود را با انتظارات مردم ایران تنظیم کرده و از انفعال بپرهیزد.
این عضو سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس یادآور شد: بر اساس تجربه سالهای گذشته و نگاه رهبری و امام، خط سازش و تواضع در برابر نظام سلطه همواره نتیجه عکس داشته و تهدیدات و فشارها را بیشتر کرده است.
*استفاده از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور
این کارشناس مسائل بینالملل بر توجه به ظرفیت ایرانیان خارج از کشور نیز در دولت آینده تأکید کرد و گفت: عمدتا ایرانیان خارج از کشور از قشر نخبه و متخصص هستند و باید در این زمینه برنامهریزی جدی صورت گیرد تا از پتانسیل آنها در پیشبرد اهداف کشور استفاده و زمینهسازی برای جذب سرمایهگذاری آنها در داخل کشور و بهرهگیری از توان علمی ایرانیان خارج از کشور انجام شود.
*توجه جدی به بحث مبارزه با تروریسم
وی همچنین اضافه کرد:در شرایط حاضر ضرورت دارد دولت آینده به بحث مبارزه با تروریسم توجه داشته باشد و با توجه به ریاست ایران بر جنبش عدم تعهد، پرچمداری در مبارزه با تروریسم را درست بگیرد.
الهیان خاطرنشان کرد: امروز دروغ بزرگ غرب و آمریکا آشکار شد و آنها که خود را پرچمدار مبارزه با تروریسم میدانستند از گروههای مسلح و افراطی تروریستی در سوریه، لبنان، افغانستان، پاکستان و ... حمایت کرده و اقدام به تجهیز مالی و تسلیحاتی آنها میکنند.
این نماینده سابق مجلس تصریح کرد: باید این دروغ برای افکار عمومی جهان آشکار شود و از ظرفیتهای جنبش استفاده گردد تا این حرکتها محکوم و شعار مبارزه با تروریسم به واقعیت بپیوندد.
*تأکید ایران بر راهحل سوری - سوری
وی درباره موضع دولت آینده در قبال سوریه نیز با بیان اینکه آقای روحانی مواضع خوبی در این زمینه اتخاذ کرد، اظهار داشت: مذاکره بین گروههای داخلی سوریه، تأکید بر راهحل سوری- سوری، پرهیز از دخالتهای خارجی و گروههای تروریستی و افراطی موضع اصلی و محوری جمهوری اسلامی است و آقای روحانی نیز بر همین تاکید داشت. قاعدتا جمهوری اسلامی این آمادگی را دارد و در صورت حضور در مذاکرات ژنو 2 دولت آینده همین محور را دنبال میکند.