24 مرداد 1392 بود که ظریف به عنوان گزینه پیشنهادی حسن روحانی برای تصدی وزارت امور خارجه در دولت یازدهم توانست با کسب 232 رای موافق، 36 رای مخالف و 13 رای ممتنع از مجموع 281 رای اخذ شده به عنوان یازدهمین وزیر امور خارجه راهی وزارت امور خارجه شود و دو روز بعد یعنی در 26 مرداد ماه کار خود را به عنوان سکاندار دستگاه دیپلماسی در محل وزارت خارجه واقع در میدان مشق سابق آغاز کرد و از آن زمان سه سال می‌گذرد.

زهره الهیان عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هشتم و رئیس کمیته حقوق بشر مجلس هشتم در گفت‌وگو با خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری فارس، به بررسی عملکرد 3 ساله دستگاه دیپلماسی در خصوص مسائل مهم داخلی و خارجی پرداخت و با بیان اینکه برجام بزرگ‌ترین چالش برای دولت در طول 3 سال اخیر بوده است، اظهار داشت: دولت به این موضوع چشم امید داشت و متأسفانه این امر موجب شد تا از پتانسیل‌های داخلی غافل شوند که این امر ضایعاتی را به دنبال داشت که یکی از آنها رکود اقتصادی است.

* خوش‌بینی به آمریکا و غرب تبعات منفی زیادی برای کشور ایجاد کرد

وی افزود: در 2 سال گذشته، طی مذاکرات مستقیم و ایجاد انتظار نابه‌جا برای گشایش به واسطه برجام، قاعدتاً چشم امید دولت به این موضوع و گشایش بعد از توافق بود که متأسفانه این امر نیز صورت نگرفت و نتیجه آن رکود، بیکاری و معطل شدن تولیدکنندگان داخلی بود.

الهیان این امر را یک اشتباه محاسباتی در بین دولتمردان به واسطه خوش‌بینی نسبت به مذاکرات دانست و ادامه داد: ایجاد خو‌ش‌بینی بیش از حد نسبت به مذاکرات موجب شد دولت در حالت انتظار برای گشایش پس از برجام باشد. از طرفی دیگر اعتماد به آمریکا و غرب نیز یکی دیگر از این اشتباهات محاسباتی بود که متأسفانه تبعات منفی برای کشور در پی داشت.

* بهتر بود آمریکا طرف مذاکره با ایران نباشد

رئیس کمیته حقوق بشر مجلس هشتم در ادامه تصریح کرد: مقام معظم رهبری پیش‌تر به این موضوع تأکید کرده بودند که هرچند مجوز مذاکرات را داده‌اند اما به مذاکرات خوش‌بین نیستند چون ملت ایران بارها بدعهدی آمریکایی‌ها را تجربه کرده و تکرار این بدعهدی‌ها قابل تصور بود.

الهیان یک نمونه از این خوش‌بینی را اینگونه عنوان کرد که در مذاکرات نقش جدی به آمریکایی‌ها داده شد و آمریکا در میان کشورهای 1+5 طرف اصلی مذاکرات بود که این هم یک اشتباه جدی ناشی از خوش‌بینی به آمریکاست و بهتر بود از ابتدا آمریکا طرف مذاکره با ما نبوده و از بدعهدی‌های گذشته عبرت می‌گرفتیم و اعتماد به آمریکا را اصل قرار نمی‌دادیم.

* بزرگ‌ترین دستاورد برجام اثبات غیرقابل اعتماد بودن آمریکاست

وی مطرح کردن برجام‌های بعدی از سوی دولت را یکی دیگر از مواضع و دیدگاه‌های اشتباه دانست و افزود: در شرایطی که ما در رابطه با تحقق اجرای برجام با بدعهدی‌های طرف مقابل روبه‌رو هستیم، طرح کردن‌ برجام‌های بعدی یکی دیگر از نقاط ابهام بود که باید به آن توجه کرد.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هشتم ادامه داد:‌ وقتی ما در موضوع هسته‌ای نتوانستیم با غرب به توافق برسیم، در موضوعات دیگر مانند مسائل منطقه و توان موشکی که به تأکید رهبر انقلاب از خطوط قرمز نظام است نیز به توافق نخواهیم رسید.

الهیان اظهار داشت: البته برجام دستاوردهایی نیز داشته است که مهم‌ترین آن این بود که افکار عمومی جهان بار دیگر به عدم پایبندی آمریکا و غرب به تعهدات و توافقات پی برد و ملت ایران نیز بار دیگر مشاهده کرد که نمی‌توان به آمریکا اعتماد داشت و این یک تجربه گرانقدر است.

وی خاطرنشان کرد: کشورهای مختلف نسبت به این مسئله آگاه شدند که جمهوری اسلامی با حسن نیت وارد مذاکرات شد و توانست حسن اعتماد جهانی را جلب کند ولی آمریکا و غرب با بدعهدی، به افکار عمومی نشان دادند که قابل اعتماد نیستند.

* مهم‌ترین مولفه انقلابی بودن «استکبارستیزی» است

نماینده اسبق مردم تهران در مجلس در بخش‌های دیگری از سخنانش با بیان اینکه انتظار می‌رود دیپلمات‌های ما و دستگاه دیپلماسی عملکرد انقلابی داشته باشند، تصریح کرد: جمله معروف مقام معظم رهبری که فرمودند «من دیپلمات نیستم بلکه انقلابی‌ام» باید سرلوحه عملکرد سیاست خارجی ما باشد و هم دیپلمات‌ها و هم تیم مذاکره‌کننده باید در عین رعایت اصول دیپلماتیک، طبق ارزش‌های انقلابی عمل کنند که به فرموده رهبر معظم انقلاب یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌ها استکبارستیزی و عدم اعتماد به دشمن است.

الهیان استکبارستیزی را یکی از ضروریات دستگاه دیپلماسی دانست و افزود: متأسفانه بعضاً می‌بینیم این روحیه کمرنگ جلوه می‌کند در حالی که در مذاکرات در این سطح باید دیپلمات‌های ما از چنین روحیه‌ای برخوردار باشند.

* وزارت خارجه به سمت تربیت دیپلمات‌های انقلابی حرکت کند

وی تصریح کرد: رهبر معظم انقلاب اعضای تیم‌‌ مذاکره‌کننده را فرزندان انقلاب معرفی کردند که این علاوه بر جنبه تأییدی، این انتظار را به دنبال دارد که اعضای تیم مذاکره کننده عملکردی انقلابی داشته باشند و وزارت‌خارجه باید به سمت تربیت دیپلمات‌های انقلابی و ارزش‌مدار متناسب با اصول انقلاب اسلامی حرکت کند.

* دولت به‌جای نقدپذیری، مخالفین را بی‌سواد معرفی کرد

رئیس کمیته حقوق بشر مجلس هشتم ضعیف بودن روحیه نقدپذیری به ویژه در رابطه با برجام را یکی از نقاط ضعف دستگاه دیپلماسی و دولت دانست و گفت: اینها علی‌رغم این است که رهبر معظم انقلاب تأکید داشتند مخالفان را فراخوانده و نقدها را بشنوند و اظهارات کارشناسی را مدنظر قرار دهند، اما دیدیم که در مقابل، منتقدان برجام با القابی مانند دلواپس و کم‌سواد مواجه شدند.

الهیان گفت: بهتر بود پیش‌بینی منتقدان و کارشناسان که امروز به واسطه بدعهدی آمریکا محقق شده را بیشتر مورد توجه قرار می‌دادند.

* دستگاه دیپلماسی اراده جدی برای احیای حقوق ملت ایران در برابر عربستان نداشت

وی در خصوص عملکرد دستگاه دیپلماسی در حوزه مسئله منطقه‌ای نیز اظهار داشت: ‌انتظار می‌رود دستگاه دیپلماسی یک رویکرد قاطع در برابر برخی کشورها که به دنبال دشمنی با ایران هستند داشته باشد که مصداق جدی آن عربستان است که در فاجعه منا در سال قبل دیدیم که با نوعی سیاست خصمانه، تلاش به تحقیر زوار و حجاج ایرانی داشت و هیچ مسئولیتی در قبال شهدای این حادثه نپذیرفت و حتی در سطح مسئولان هم رویکرد تحقیرآمیزی داشت.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هشتم گفت: انتظار می‌رفت دستگاه دیپلماسی قاطعاً جلوی نقض حقوق ایرانیان را می‌گرفت اما مواضع عربستان زمانی اصلاح شد که مقام معظم رهبری قاطعانه وارد شدند و عربستان را که با زبان دیپلماسی و منطق حاضربه رعایت حقوق ملت ایران نبود را سرجای خود بنشاندند.

الهیان افزود: متأسفانه علی‌رغم اینکه یکی از شعارهای آقای روحانی، بازگرداندن عزت به پاسپورت ایرانی بود، اما دیدیم که عربستان حتی 2 نفر از نوجوانان ایرانی را در این کشور مورد آزار و اذیت قرارداد و رفتار تحقیر‌آمیز با حجاج ما داشت و رفتار آنها را بعد از حادثه منا نیز مشاهده کردیم اما متأسفانه دستگاه دیپلماسی اراده جدی برای احیای حقوق ملت ایران نداشت و بعد از گذشت یک سال از فاجعه منا خوب است به ملت گزارش داده شود که چه اقداماتی برای احقاق حقوق آنها شده و آیا برای مثال از عربستان در مجامع بین‌المللی طرح شکایت شده است یا نه.

* برخی عزل و نصب‌ها در وزارت خارجه، افراد انقلابی را به انزوا کشاند

وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو تصریح کرد: ‌از دستگاه دیپلماسی انتظار حمایت جدی‌تر از محور مقاومت می‌رود چرا که جمهوری اسلامی در کنار ملت سوریه، حزب‌الله و ملت عراق به مقابله با داعش و گروه‌های تروریستی پرداخته و لازم است در این مسیر از محور مقاومت به طور کامل حمایت شود و یکی از دستگاه‌هایی که در این حوزه نقش جدی دارد دستگاه سیاست خارجی است اما متأسفانه دیدیم که برخی عزل و نصب‌ها در سطح معاون وزیر، منجر به کنار گذاشتن افراد با رویکرد انقلابی شد که این یک ضایعه بزرگ است.

رئیس کمیته حقوق بشر مجلس هشتم با بیان اینکه بهتر بود دستگاه دیپلماسی در این زمینه طور دیگری رفتار می‌کرد، گفت: وزارت خارجه باید تحمل بیشتری در حفظ مدیران انقلابی و ارزشی داشته باشد و با برخی اقدامات عجولانه، موجب به انزوا رفتن این افراد نشود.

* وزارت خارجه نیاز به تحول ساختاری دارد

الهیان همچنین خاطرنشان کرد: وزارت خارجه ما نیاز به تحول ساختاری دارد تا برخی ضعف‌ها به واسطه آن برطرف شود مثلاً در حوزه حقوق بشر نیاز به یک ساختار جدید در وزارت خارجه داریم تا در این زمینه عملکرد جدی‌تری صورت بگیرد؛ چیزی که متأسفانه یا انجام نشده یا حداقل به اطلاع افکار عمومی نرسیده است.

وی افزود: در حوزه دیپلماسی عمومی نیز مواضع به حق جمهوری اسلامی پتانسیل عظیمی بین ملت‌های مسلمان و مظلوم ایجاد کرده که باید از این ظرفیت استفاده شود اما ما در این حوزه با ضعف‌هایی روبه‌رو هستیم و انتظار می‌رود دستگاه دیپلماسی در زمینه حقوق بشر با توجه به مظلومیت جمهوری اسلامی و اینکه دائماً مورد اتهام قرار می‌گیرد بتواند برای دفاع از این موضوع رویکردی تهاجمی نسبت به آمریکا و غرب و همین‌طور کشورهای مدعی علیه جمهوری اسلامی داشته باشد.

* دستگاه دیپلماسی توجهی به هفته حقوق بشر آمریکایی نکرد

رئیس کمیته حقوق بشر مجلس هشتم خاطرنشان کرد: یک نمونه، تأکید مقام معظم رهبری در معرفی هفته حقوق بشر آمریکایی و نیز بازخوانی سابقه سیاه آمریکایی‌ها در این حوزه بود اما بعد از یک سال انتظار می‌رفت دستگاه دیپلماسی در این زمینه فعالیت بیشتری داشته باشد اما ظاهرا اراده جدی برای آن ندارد.

الهیان تصریح کرد: بهتر است دستگاه دیپلماسی به سمت سرمایه‌گذاری در راستای تعامل با کشورهای همسایه و غیرمتعهد برود به جای اینکه بیشتر انرژی و توان خود را معطوف به تعامل با غرب کند.

* بعد از برجام معیشت مردم تغییری نکرد

وی در خصوص ایجاد تغییر در وضع زندگی مردم پس از اجرای برجام نیز گفت: متأسفانه بعد از گذشت چند ماه از این موضوع هنوز تحول محسوسی در معیشت مردم دیده نمی‌شود و این پیگیری جدی دولت و دستگاه سیاست خارجی را می‌طلبد که با توجه به اینکه ایران همه تعهدات خود را عملی کرده غرب هم باید به تعهدات خود پایبند باشد ولی می‌بینیم طرف مقابل نه تنها به تعهداتش عمل نمی‌کند، بلکه تحریم‌های بیشتری را نیز صورت داده است.

* به‌جای بیگانگان، از ایرانیان خارج از کشور کمک بخواهیم

موضوع ایرانیان خارج از کشور آخرین موضوعی بود که الهیان به آن اشاره کرد و افزود: حضور ایرانیان متخصص، توانمند، فعال در عرصه اقتصاد و دانشمند در خارج از کشور یک ظرفیت بزرگ است که سازوکار مختص خود را می‌طلبد تا به طور جدی بتوان از این ظرفیت استفاده کرد.

وی گفت: چه بسا بسیاری از این افراد به دنبال سرمایه‌گذاری در داخل کشور هستند و بهتر است دولت به جای استفاده از شرکت‌های خارجی که طبیعتاً به جای منافع ملت ایران به دنبال منافع و سود خودشان هستند، از ایرانیان خارج از کشور استفاده کند که عرق ملی دارند و منافع کشور برای‌شان مهم است.

انتهای پیام/